Dit is de 239e aflevering van de Slimmer Presteren Podcast, over sport, onderzoek en innovatie. In deze aflevering hebben Gerrit, Jurgen het over:
Slimmer presteren met slimme sportkleding volgens Hein Daanen
Een week voor zijn officiële academische afscheidsrede in oktober 2025, zijn we vereerd dat hoogleraar Hein Daanen te gast kon zijn in de onze podcast. We bespraken met elkaar:
Wat verstaan we onder slimme sportkleding?
Een slidingbroek die je trainingsbelasting meet, een sleeve die je tennisservice analyseert of een shirt dat meer lucht langs je lichaam laat stromen. Slimme sportkleding klinkt als iets uit de toekomst, maar steeds vaker zien we prototypes en toepassingen in de sportwereld. Volgens hoogleraar thermofysiologie Hein Daanen is kleding de ideale plek voor innovatie, omdat het de interface vormt tussen mens en omgeving.
Slimme sportkleding gaat verder dan strakke pasvormen of hightech stoffen. Het gaat om kleding waarin sensoren of actuatoren zijn verwerkt die fysiologische signalen meten en vertalen naar bruikbare informatie.
Voorbeelden uit de praktijk
Hein noemt tal van toepassingen die nu al in de praktijk worden getest. Denk aan sport-bh’s die de hartslag betrouwbaar meten of compressiekleding met ingebouwde sensoren voor spieractiviteit en looppatroon.
Ook wordt geëxperimenteerd met zweetanalyse via kleding: hoeveel zout verlies je, hoe goed pas je je aan de hitte aan en wat zegt dit over je stressniveau? Innovaties met smeltende zouten in petten lieten op de Spelen van Tokio zien dat er zelfs koeltechnologie in kleding kan worden verwerkt.
Een opvallend punt dat Hein benadrukt: slimme kleding werkt alleen met een perfecte pasvorm. Daarom wordt steeds vaker gebruikgemaakt van 3D-scanning om lichamen preciezer in kaart te brengen. Niet omdat dit kleding op zichzelf slim maakt, maar omdat sensoren anders vooral lucht meten of feedback niet goed voelbaar is voor de atleet.
De belofte voor sportprestaties
De vraag blijft: helpt slimme sportkleding je echt om beter te presteren? Het antwoord is genuanceerd. Sommige toepassingen, zoals hartslagmeting of bewegingsanalyse, zijn betrouwbaar en nuttig.
Andere, zoals koelbanden of exotische stoffen, hebben een minder duidelijk wetenschappelijk bewijs, maar kunnen wel degelijk effect hebben via de beleving van de sporter. Placebo en perceptie zijn geen loze begrippen: als jij prettiger, frisser of zekerder presteert, kan dat je prestaties verbeteren.
Wel is het de vraag hoeveel geld je als sporter wilt investeren in een effect dat vooral in je hoofd plaatsvindt. Dat maakt een kritische blik op de marketing van slimme kleding noodzakelijk.
Grenzen en uitdagingen
Dat slimme sportkleding nog niet massaal in de winkel hangt, heeft meerdere redenen. De elektronica moet tegen wassen en slijtage kunnen, zonder dat de prestaties achteruitgaan. Ook mag de kleding niet zwaarder of oncomfortabel worden door de sensoren. Daarnaast vraagt het ontwikkelen van betrouwbare prototypes veel onderzoek en geld, terwijl de markt klein blijft zolang consumenten aarzelen.
Een ander punt is de feedback. Een horloge kun je zien of horen, maar hoe geef je intuïtieve signalen via kleding? Trillingen, kleurveranderingen of subtiele drukpunten worden getest, maar het vraagt nog veel ontwikkeling voordat dit betrouwbaar en gebruiksvriendelijk is. Bovendien moeten sporters leren vertrouwen op zulke signalen, net zoals dat ooit met hartslagmeters gebeurde.
De toekomst van slimme sportkleding
Toch is Hein optimistisch. Dankzij geleidende inkten en flexibelere elektronica wordt het steeds makkelijker om sensoren in textiel te integreren. Shirts, bh’s en shorts met ingebouwde meetfuncties komen dichterbij. De toekomst ligt in sportkleding die niet alleen meet, maar ook feedback geeft en zo atleten helpt slimmer te trainen en te herstellen.
Wie benieuwd is naar deze ontwikkelingen doet er goed aan prototypes kritisch te bekijken. Vraag je af: wat meet dit kledingstuk precies, hoe betrouwbaar is dat en welk voordeel levert het jou op in training of herstel?
Slimme sportkleding is geen wondermiddel, maar kan wél waardevol zijn als het aansluit bij je sportdoelen en je bereid bent te investeren in innovatie.
Vragen die in deze aflevering worden beantwoord zijn:
1. Wat maakt sportkleding eigenlijk slim?
Slimme sportkleding bevat sensoren of actuatoren die fysiologische signalen meten en terugkoppelen. Denk aan hartslag, looppatroon of zweetanalyse. Hoogleraar Hein Daanen benadrukt dat kleding hiervoor ideaal is, omdat het de interface vormt tussen lichaam en omgeving. Het gaat dus niet alleen om hightech stoffen, maar vooral om de combinatie van textiel en meetfuncties die waardevolle informatie opleveren voor sporters.
2. Waarom is pasvorm zo belangrijk bij slimme kleding?
Volgens Hein Daanen is een perfecte pasvorm een randvoorwaarde. Als kleding niet nauw aansluit, meet een sensor vooral lucht of voelt de atleet de feedback niet goed. Daarom wordt steeds vaker 3D-scanning gebruikt om kleding exact op maat te maken. Niet omdat dat kleding slim maakt, maar omdat het de basis legt voor betrouwbare metingen en bruikbare signalen tijdens training of wedstrijd.
3. Welke toepassingen van slimme sportkleding zijn er nu al?
Voorbeelden zijn sport-bh’s met hartslagmeting, compressiekleding met sensoren voor spieractiviteit, sleeves voor looppatroon en zelfs kleding die zweet analyseert. Er wordt ook geëxperimenteerd met koelmaterialen, zoals petten met smeltende zouten bij de Olympische Spelen van Tokio. Veel producten zijn nog prototypes, maar de mogelijkheden groeien snel. Belangrijk blijft: niet alles wat slim klinkt, heeft ook bewezen effect.
4. Wat kan slimme sportkleding concreet bijdragen aan prestaties?
Sommige toepassingen leveren harde data, zoals hartslag of bewegingsanalyse, die je training direct verbeteren. Andere spelen meer met beleving. Een koelband kan je frisser laten voelen, ook als de kerntemperatuur niet verandert. Placebo en perceptie kunnen prestaties daadwerkelijk beïnvloeden, al moet je kritisch zijn: hoeveel geld wil je investeren in een effect dat vooral tussen de oren zit?
5. Welke uitdagingen zijn er nog voordat slimme kleding doorbreekt?
De grootste obstakels zijn praktisch. Elektronica moet tegen wassen en slijtage kunnen, zonder dat kleding zwaar of ongemakkelijk wordt. Ook het geven van intuïtieve feedback via trillingen of signalen staat nog in de kinderschoenen. Daarnaast is de commerciële haalbaarheid lastig: zolang consumenten twijfelen aan nut en betrouwbaarheid, blijft opschalen moeilijk. Hein verwacht dat geleidende inkten en flexibelere elektronica hier in de toekomst verandering in brengen.
6. Hoe kan een sporter slim omgaan met deze ontwikkelingen?
Wees nieuwsgierig, maar ook kritisch. Vraag je af wat een kledingstuk precies meet, hoe betrouwbaar dat is en of jij er als sporter echt voordeel uit haalt. Voor sommige innovaties geldt dat ze vooral leuk zijn om te proberen, maar pas zinvol worden als ze aansluiten bij je doelen. Zie slimme sportkleding niet als wondermiddel, maar als mogelijke aanvulling op je bestaande trainingsaanpak.
Handige bronnen en links:
- Website van Hein Daanen met o.a. zijn publicaties en media optredens: https://heindaanen.nl/
- Link naar de afscheidsrede van Hein Daanen op 10 oktober 2025: https://vu.nl/nl/agenda/2025/afscheidsrede-prof-dr-h-a-m-daanen
- Aflevering 36 over de kleur van je sportkleding: https://slimmer-presteren-podcast.nl/seizoen-2/sportkleding-welke-invloed-heeft-de-kleur-van-je-schoenen-of-je-shirt-op-de-prestatie/
- Aflevering 65 over compressiekleding: https://slimmer-presteren-podcast.nl/seizoen-4/compressiekleding-tijdens-het-sporten-zinvol-of-onzin/
- Aflevering 117 over hittetraining door je extra warm aan te kleden: https://slimmer-presteren-podcast.nl/seizoen-6/117-slimmer-presteren-door-hittetraining-met-extra-warme-kleding-aan-zinvol-of-onzin/
- Aflevering 145 over het Thymewear shirt: https://slimmer-presteren-podcast.nl/seizoen-7/145-je-drempels-meten-met-een-slim-t-shirt-werkt-dat/
- Aflevering 152 met Puck Alkemade: https://slimmer-presteren-podcast.nl/seizoen-8/152-slimmer-sporten-in-de-warmte-met-tips-van-bewegingswetenschapper-puck-alkemade/
- Aflevering 193 over de Omius koelband: https://slimmer-presteren-podcast.nl/seizoen-10/193-slimmer-presteren-met-een-koele-haarband-zinvol-of-onzin/
- Aflevering 195 over strakke kleding en sleeves: https://slimmer-presteren-podcast.nl/seizoen-10/195-strakke-shirts-korte-kapsels-en-slimme-sleeves-tijdens-het-hardlopen-zinvol-of-onzin/
- Aflevering 205 over lactaat metingen via een zweet sensor: https://slimmer-presteren-podcast.nl/seizoen-10/205-continu-lactaat-meten-tijdens-je-inspanning-zinvol-of-onzin/
